اطلاعات کامل و جامع درباره بیمه خویش فرمایی

استقلال شغلی، رویای بسیاری از افراد است. اما این آزادی و انعطاف کاری، با چالش هایی نیز همراه است، از جمله نبود امنیت شغلی و بیمه تامین اجتماعی.

سازمان تامین اجتماعی، برای این دسته از افراد، راه حلی به نام “بیمه خویش فرمایی” در نظر گرفته است. در این مقاله، قصد داریم به طور کامل و جامع، به اطلاعات مورد نیاز درباره بیمه خویش فرمایی بپردازیم. با ما همراه باشید.

بیمه خویش فرما چیست ؟

بیمه خویش فرما یکی از انواع بیمه‌هایی است که سازمان تأمین اجتماعی ارائه نموده و به افراد این امکان را می‌دهد تا بدون وابستگی به کارفرما، به‌صورت شخصی مبلغی را به‌عنوان حق بیمه پرداخت نمایند. در واقع، با انتخاب بیمه اختیاری خویش فرما، افراد با پرداخت ماهیانه حق بیمه، خود را بیمه کرده و به اصطلاح هم کارفرما و هم کارگر هستند.

بیمه اختیاری با بیمه اجباری چه تفاوتی دارد؟ 

بیمه اختیاری و بیمه اجباری در بسیاری از جوانب مانند سابقه بیمه و شرایط بازنشستگی به هم شباهت و تفاوت‌هایی دارند.

اولاً، میزان پرداخت حق بیمه در بیمه اجباری بر اساس درصدی از حقوق کارمند تعیین می‌گردد، در حالی که در بیمه اختیاری فرد بیمه‌شده باید به صورت کامل هزینه حق بیمه خود را پرداخت نماید.

ثانیاً، بیمه اجباری به زوج‌های جوان کمک‌هزینه ازدواج پرداخت می‌نماید، اما این خدمت برای بیمه‌شدگان اختیاری امکانن پذیر نیست. همچنین، بیمه اجباری پوشش درمانی بیشتری را ارائه می‌کند، اما هزینه‌های درمانی بیمه اختیاری باید به صورت انفرادی یا با استفاده از بیمه تکمیلی تامین گردد.

علاوه بر موارد بالا، بیمه اجباری به نیروهای از کار افتاده مستمری پرداخت می‌نماید، اما در بیمه اختیاری این پوشش محدودتر می باشد. بیمه اجباری برای کارمندان و کارگران در صورت از دست دادن شغل به‌طور ناخواسته، پرداخت بیمه بیکاری را فراهم می‌نماید، در حالی که این خدمت برای افرادی که بیمه اختیاری یا خویش فرما پرداخت می‌کنند، ارائه نمی‌گردد.

چه کسانی می توانند از بیمه خویش فرمایی استفاده کنند؟

بیمه خویش فرمایی، نجات دهنده افرادی است که تحت پوشش بیمه اجباری (بیمه کارفرمایی) قرار ندارند. این گروه شامل طیف وسیعی از افراد زحمتکش و متخصص می شود، از جمله:

• صاحبان مشاغل آزاد: پزشکان، هنرمندان، نویسندگان، وکلای دادگستری، مهندسان و سایر افرادی که به صورت مستقل کار می کنند، می توانند با پرداخت حق بیمه خویش فرمایی، خود را بیمه کنند.
• فروشندگان و بازاریابان: افرادی که به صورت مستقل در حوزه فروش و بازاریابی فعالیت می کنند، مشمول بیمه خویش فرمایی می شوند.
• صاحبان کسب و کارهای کوچک: دارندگان کسب و کارهای کوچک، مانند مغازه داران، تعمیرکاران و … که کارفرما محسوب نمی شوند، می توانند از این نوع بیمه بهره مند شوند.
• صاحبان حرف و مشاغل آزاد: خوشنویسان، مدرسان و سایر افرادی که به صورت آزادانه خدمات خود را ارائه می دهند، مشمول بیمه خویش فرمایی هستند.
• خانم های خانه دار: خانم های خانه دار که تمایل به داشتن سابقه بیمه و برخورداری از مزایای بازنشستگی دارند، می توانند از بیمه خویش فرمایی استفاده کنند.

نکته مهم: داشتن بیمه خویش فرمایی هیچ ارتباطی به میزان درآمد یا داشتن درآمد ثابت ندارد.

مزایای داشتن بیمه خویش فرمایی

تصمیم برای پرداخت حق بیمه خویش فرمایی، یک سرمایه گذاری بلند مدت برای آینده شماست. با داشتن این بیمه، از مزایای متعددی بهره مند خواهید شد، از جمله:

• برخورداری از مستمری بازنشستگی: با داشتن حداقل سابقه بیمه (معمولا 20 سال)، می توانید از مستمری ماهانه بازنشستگی سازمان تامین اجتماعی استفاده کنید. دیگر نگران آینده خود در دوران بازنشستگی نباشید.
• برخورداری از مقرری بیمه بیکاری: فرض کنید به هر دلیلی کسب و کارتان با مشکل مواجه شد و مجبور به تعطیلی آن شدید. در این صورت، با داشتن بیمه خویش فرمایی، می توانید از مقرری بیمه بیکاری سازمان تامین اجتماعی تا زمان یافتن شغل جدید، بهره مند شوید.
• برخورداری از خدمات درمانی: با داشتن بیمه خویش فرمایی، شما و افراد تحت تکفل تان (همسر و فرزندان)، از خدمات درمانی سرپایی و بستری در مراکز طرف قرارداد با سازمان تامین اجتماعی بهره مند خواهید شد. دیگر نگران هزینه های بالای درمان نباشید.
• برخورداری از غرامت دستمزد ایام بیماری: در صورت ابتلا به بیماری و عدم توانایی کار کردن، سازمان تامین اجتماعی بخشی از حقوق شما را به عنوان غرامت ایام بیماری پرداخت می کند. با خیال راحت به فکر بهبودی خود باشید.
• برخورداری از بیمه از کار افتادگی: در صورتی که به دلیل حادثه یا بیماری، دچار از کار افتادگی کلی یا partial شوید، از مستمری از کار افتادگی سازمان تامین اجتماعی بهره مند خواهید شد.
• برخورداری از بیمه فوت: در صورت فوت شما، بازماندگان تان از مستمری و سایر حمایت های سازمان تامین اجتماعی برخوردار می شوند. خیال تان از بابت آینده خانواده تان راحت باشد.

معایب بیمه خویش فرمای تامین اجتماعی 

بیمه خویش فرما با وجود مزایایی که گفته شد، معایبی هم دارد که قبل از اقدام به انتخاب، باید آنها را در نظر گرفت. از معایب بیمه اختیاری خویش فرما می‌توان به لزوم پرداخت ۲۷ درصد حق بیمه توسط خود شخص بیمه‌شده و دریافت نکردن کمک هزینه ازدواج و عدم ارائه خدمات غرامت ایام بارداری، عدم تعلق بیمه بیکاری و عدم پوشش برای از کارافتادگی ناشی از کار و نقص عضوهای جزئی اشاره نمود.

مراحل ثبت نام بیمه خویش فرمایی در سال 1403

ثبت نام برای بیمه خویش فرمایی، کار دشواری نیست. کافی است مراحل زیر را طی کنید:

1. مراجعه به شعبه تامین اجتماعی: به نزدیک ترین شعبه تامین اجتماعی محل سکونت خود مراجعه نمایید.
2. ارائه مدارک لازم: مدارک مورد نیاز برای ثبت نام، شامل اصل و کپی شناسنامه، کارت ملی، دو قطعه عکس و تکمیل فرم های مربوطه می باشد.
3. انتخاب نوع بیمه: در این مرحله، باید نوع بیمه مورد نظر خود را انتخاب نمایید. دو نوع اصلی بیمه خویش فرمایی وجود دارد:
   • بیمه مشاغل آزاد: این نوع بیمه برای افرادی مناسب است که به صورت مستقل کار می کنند و کارفرما محسوب نمی شوند (مانند پزشکان، هنرمندان، نویسندگان و …).
   • بیمه صاحبان حرف (اختیاری): این نوع بیمه برای افرادی مناسب است که به صورت آزادانه خدمات خود را ارائه می دهند، اما کارگاه یا دفتر کار مشخصی ندارند (مانند خوشنویسان، مدرسان و …).
4. انتخاب درصد حق بیمه: یکی از مهم ترین مراحل ثبت نام، انتخاب درصد حق بیمه است. سازمان تامین اجتماعی به شما امکان انتخاب حق بیمه پرداختی را از 1% تا 18% از حداقل دستمزد سالانه را می دهد. هرچه درصد حق بیمه انتخابی شما بالاتر باشد، میزان مستمری بازنشستگی آینده تان نیز بیشتر خواهد بود. (توجه داشته باشید که انتخاب درصد حق بیمه بالاتر، به معنای افزایش مبلغ پرداختی ماهانه است).
5. پرداخت حق بیمه: پس از طی مراحل فوق، باید نسبت به پرداخت حق بیمه خود اقدام نمایید. حق بیمه خویش فرمایی به صورت ماهانه پرداخت می شود. در ادامه، به نحوه محاسبه و مبلغ حق بیمه در سال 1403 خواهیم پرداخت.

مدارک مورد نیاز برای بیمه خویش فرمایی 

برای ثبت‌نام در بیمه خویش فرما اختیاری یا بیمه مشاغل آزاد، به مدارک زیر نیاز دارید:

• اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی متقاضی: برای تایید هویت و اطلاعات شخصی شما.
• اصل و کپی کارت پایان خدمت یا معافی آقایان: این مدرک مخصوص آقایان است و برای تایید وضعیت نظام وظیفه و اتمام خدمت یا معافیت از خدمت نیاز می باشد.
• 5 عدد عکس 4×3 جدید: لطفاً از عکس‌هایی که به‌تازگی گرفته‌اید، استفاده نمایید.
• شماره بیمه (در صورت داشتن سابقه): این اطلاعات برای روند ثبت‌نام و احراز هویت شما استفاده می‌شود.

می‌توانید به شعبه سازمان تامین اجتماعی محل سکونت یا به سایت سازمان تامین اجتماعی برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و احراز مدارک مورد نیاز مراجعه نمایید.

نکته: بیمه خویش فرمایی شامل دو زیر مجموعه بیمه ای میباشد: بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری

شرایط برقراری بیمه مشاغل آزاد و اختیاری

متقاضیان بیمه مشاغل آزاد و اختیاری موظف به ارائه مدارک مربوط به نوع شغل و فعالیت خود به شعب تامین اجتماعی و یا کارگزاری‌ها می‌باشند. افراد با توجه به نیاز خود، نرخ حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری را بر اساس نرخی از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار انتخاب می‌کنند.

شرایط عمومی

• تابعیت جمهوری اسلامی ایران
• عدم شمول بیمه‌های اجباری دیگر (بجز بیمه بیکاری)
• داشتن حداقل سن 18 و حداکثر 55-65 سال
• ارائه مدارک هویتی (شناسنامه و کارت ملی)
• گواهی عدم سوء پیشینه کیفری
• ارائه دو قطعه عکس پرسنلی
• تکمیل فرم درخواست بیمه

شرایط اختصاصی

• مجوز کسب و کار معتبر (در صورت وجود)
• فیش سابقه پرداخت حق بیمه قبلی (در صورت وجود)
• تعهد کتبی پرداخت حق بیمه به صورت مستمر و دوره‌ای

مزایای پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری

سازمان بیمه تامین اجتماعی به ازای پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری تعهدات و مزایای مختلفی را به بیمه‌شدگان خود ارائه می‌نماید. مقدار و نحوه ارائه این مزایا همانند بیمه اجباری، بر اساس نرخ حق بیمه انتخابی و سابقه پرداخت حق بیمه متغیر می باشد.

• بازنشستگی

پس از گذشت 20 سال از سابقه پرداخت حق بیمه و رسیدن به سن بازنشستگی (بانوان 55 و آقایان 62 سالگی)، شخص بیمه‌شده از مستمری بازنشستگی بهره‌مند خواهد شد. میزان هزینه مستمری بازنشستگی بر اساس میانگین دستمزد 5-10 سال آخر سابقه بیمه‌پردازی محاسبه می‌گردد.

• فوت

در صورت فوت بیمه‌شده، همسر و فرزندان تحت تکفل وی از مستمری بازماندگان بهره‌مند می شوند. میزان مبلغ مستمری بازماندگان بر اساس تعداد و سن بازماندگان و همچنین سابقه و میزان دستمزد بیمه‌شده متوفی تعیین می‌گردد.

• از کار افتادگی

در صورت از کار افتادگی کلی یا جزئی بیمه‌شده ناشی از بیماری یا حادثه حین کار، شخص مستمری از کار افتادگی دریافت خواهد کرد. میزان مستمری از کارافتادگی بر اساس نوع از کار افتادگی (کلی یا جزئی) و سابقه و میزان دستمزد بیمه‌شده تعیین می‌گردد.

• بارداری و زایمان

بانوان تحت پوشش بیمه می‌توانند از مرخصی بارداری و زایمان به مدت 9 ماه با حقوق و مزایا بهره‌مند گردند. و همچنین کمک هزینه بارداری و زایمان بر اساس نوع قرارداد بیمه، به ایشان تعلق خواهد گرفت.

• خدمات درمانی

بیمه‌شدگان و افراد تحت تکفل شخص می‌توانند از خدمات درمانی سرپایی و بستری در مراکز درمانی طرف قرارداد سازمان تامین اجتماعی استفاده کنند. هزینه‌های درمانی بر اساس تعرفه‌های مصوب سازمان تامین اجتماعی پرداخت خواهد گردید.

نحوه محاسبه و مبلغ حق بیمه خویش فرمایی در سال 1403

نرخ حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری 1403، بر اساس درصد انتخابی متقاضی از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار در سال مذکور است. انتخاب این درصد بستگی به میزان تعهدات و مزایای بیمه‌ای دارد که فرد متقاضی می‌خواهد از آنها برخوردار شود.

حداقل دستمزد : حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار در سال 1403، مبلغ 7 میلیون و 121 هزار و 223 تومان است.

درصد حق بیمه انتخابی: فرد بیمه شده می تواند با توجه به شرایط خود، درصد حق بیمه پرداختی (از 1% تا 18%) را انتخاب نماید.

فرمول کلی محاسبه

حق بیمه ماهانه = (درصد انتخابی* حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار)

مثال:

فرض کنید دستمزد ماهانه فرد متقاضی 10 میلیون تومان هست و تمایل به برقراری بیمه مشاغل آزاد و اختیاری در سال 1403 دارد. با توجه به نرخ 27 درصدی، هزینه پرداختی به صورت زیر محاسبه می‌شود.

حق بیمه ماهانه = (27% * 10 میلیون تومان) = 2 میلیون و 700 هزار تومان     

در نتیجه حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری 1403 برای هر ماه در این حالت، معادل 2 میلیون و 700 هزار تومان خواهد بود.

نکته مهم: علاوه بر حق بیمه اصلی، فرد بیمه شده باید ۱ درصد هم به عنوان سرانه درمان و ۳ درصد هم به عنوان بیمه بیکاری پرداخت نماید. بنابراین، با در نظر گرفتن موارد فوق، کل حق بیمه ماهانه فرد در مثال بالا، به شرح زیر خواهد بود:

• کل حق بیمه ماهانه: حق بیمه اصلی + سرانه درمان + بیمه بیکاری

توجه: این مبالغ صرفا جهت مثال بوده و با توجه به حداقل دستمزد نهایی سال 1403 و درصد حق بیمه انتخابی شما، ممکن است تغییر کند.

نکات مهم در مورد بیمه خویش فرمایی

برای داشتن یک تجربه موفق با بیمه خویش فرمایی، به نکات زیر توجه داشته باشید:

• امکان تغییر درصد حق بیمه: فرد بیمه شده می تواند در طول دوره پرداخت حق بیمه، با مراجعه به شعبه تامین اجتماعی و با رعایت ضوابط، درصد حق بیمه پرداختی خود را تغییر دهد (البته این کار بر میزان مستمری بازنشستگی آینده وی تاثیر خواهد گذاشت).
• پرداخت حق بیمه به صورت علی الحساب: حق بیمه خویش فرمایی به صورت علی الحساب پرداخت می شود. در صورت برقراری مستمری بازنشستگی، سازمان تامین اجتماعی، با توجه به سوابق پرداختی فرد و با در نظر گرفتن ضرایب مربوطه،
• پرداخت حق بیمه به صورت علی الحساب (ادامه): … مستمری نهایی را محاسبه و تعیین می نماید. پس هر چه میزان حق بیمه پرداختی شما در طول دوره بالاتر باشد، مستمری بازنشستگی آینده تان نیز بیشتر خواهد بود.
• پرداخت حق بیمه به صورت منظم: برای برخورداری از مزایای سازمان تامین اجتماعی، پرداخت حق بیمه به صورت منظم و بدون وقفه ضروری است. در صورت قطع شدن پرداخت حق بیمه، برای برقراری مجدد مزایا، فرد باید مشمول قانون مربوط به “فوریت های تامین اجتماعی” شود. این قانون شرایط و ضوابط خاص خود را دارد.
• مشاوره با کارشناسان تامین اجتماعی: در صورت داشتن سوال یا ابهام در مورد مراحل ثبت نام، انواع بیمه خویش فرمایی، محاسبه حق بیمه و … توصیه می شود با کارشناسان سازمان تامین اجتماعی در شعبه محل سکونت خود مشورت نمایید. آن ها راهنمایی های لازم را در اختیار شما قرار خواهند داد.

مهلت پرداخت و روش پرداخت هزینه و حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری 1403

پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری در موعد مقرر اهمیت بسیاری دارد. لذا مشمولینقبل از پایان مهلت زمانی که متناسب با انتخاب اشخاص می‌تواند ماهانه، 3 ماهه، 6 ماهه و یا سالانه باشد، باید برای پرداخت اقدام کنند. پرداخت حق بیمه به صورت مستمر و در موعد مقرر، از مواردی همچون انباشت بدهی، جریمه دیرکرد و محروم شدن از خدمات درمانی جلوگیری خواهد کرد.

پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری به صورت ماهانه و در موعد مقرر (تا پانزدهم هر ماه) از طریق روش‌های حضوری و غیرحضوری امکان‌پذیر می باشد. بیمه شدگان می‌توانند با مراجعه به شعب سازمان تامین اجتماعی و ارائه مدارک لازم، نسبت به پرداخت حق بیمه خود اقدام کنند. امکان پرداخت حق بیمه از طریق درگاه‌های اینترنتی سازمان تامین اجتماعی، کارت به کارت دستگاه‌های ATM و هر گونه سامانه‌های بانکداری الکترونیکی نیز امکان پذیر می باشد.

جریمه دیرکرد حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری 1403

در صورت عدم پرداخت و یا دیرکرد حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری در موعد مقرر، مشمول جریمه دیرکرد خواهید شد. طبق بخشنامه شماره 9959/99 مورخ 1402/08/02 سازمان تامین اجتماعی، این جریمه به شرح زیر محاسبه و به اصل بدهی اضافه می‌گردد.

• تا 1 ماه: 2 درصد
• از 1 تا 3 ماه: 4 درصد
• از 3 تا 6 ماه: 6 درصد
• بیش از 6 ماه: 10 درصد

میزان جریمه دیرکرد

جریمه دیرکرد حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری 1403 برای هر ماه، معادل 4 درصد متوسط دستمزد دریافتی در دو سال آخر قبل از پرداخت می باشد. همچنین، به ازای هر ماه دیرکرد، 1 درصد به نرخ حق بیمه اضافه می‌گردد.

نحوه محاسبه جریمه دیرکرد

جریمه دیرکرد = (4% * متوسط دستمزد دو سال اخیر)  تعداد ماه‌های دیرکرد

مثال:

فرض کنید متوسط دستمزد دریافتی بیمه شده در 2 سال اخیر، 10 میلیون تومان بوده و 3 ماه حق بیمه خود را با تأخیر پرداخت کرده است.

جریمه دیرکرد = (4% * 10 میلیون تومان)  3 = 1 میلیون و 200 هزار تومان

در نتیجه جریمه دیرکرد برای 3 ماه تأخیر در پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری 1403، معادل 1 میلیون و 200 هزار تومان می باشد.

نتیجه گیری

بیمه خویش فرمایی، راهکاری عالی برای افرادی است که به صورت مستقل کار می کنند و تحت پوشش بیمه اجباری قرار ندارند. با پرداخت حق بیمه خویش فرمایی، می توانید از مزایای متعدد سازمان تامین اجتماعی، از جمله بازنشستگی با امنیت خاطر، برخورداری از خدمات درمانی در زمان بیماری و حمایت از خانواده در صورت فوت، بهره مند شوید. فراموش نکنید که داشتن بیمه خویش فرمایی، یک سرمایه گذاری بلند مدت برای آینده شماست. پس همین امروز برای ثبت نام اقدام کنید و آینده ای روشن را برای خود رقم بزنید.